Opwekkend, verdovend en bewustzijnsveranderend
Er zijn drie groepen drugs wanneer men kijkt naar de werking van een middel. Er zijn opwekkende, verdovende en bewustzijns veranderende of hallucinogene middelen.
Opwekkende of stimulerende middelen
Opwekkende of stimulerende middelen maken iemand energiek alert en opgewekt. De gebruiker krijgt meer zelfvertrouwen en negeert de grenzen die het lichaam aangeeft. Ademhaling en hartslag versnellen en de eetlust vermindert. Voorbeelden van deze middelen zijn naast de legale nicotine en cafeïne, illegale middelen als cocaïne, speed (amfetamine) en xtc. Deze laatstgenoemde middelen zijn zo sterk dat men onder invloed meerdere nachten wakker kan blijven zonder vermoeidheidsverschijnselen te ervaren. Deze opwekkende middelen veroorzaken een sterke geestelijke afhankelijkheid.
Verdovende middelen
Verdovende middelen maken iemand rustig en ontspannen en verminderen angst. Lichamelijke en geestelijke pijn voelt men niet meer. De hartslag en ademhaling nemen af, spieren ontspannen en zintuigen functioneren minder. Voorbeelden van verdovende middelen zijn alcohol, heroïne, morfine, opium, ghb en hasj en wiet in lage doseringen. Naast geestelijke afhankelijkheid is er bij verdovende middelen ook vaak sprake van abstinentie.
Bewustzijnsveranderende of hallucinogene middelen
Bewustzijnsveranderende of hallucinogene middelen zorgen ervoor dat een gebruiker in een andere werkelijkheid komt. Het gebruik van hallucinogene middelen wordt ook wel trippen genoemd. Voorbeelden van deze middelen zijn paddo’s, lsd, sommige cactussoorten en hasj en wiet in hoge doseringen. Op de vraag of deze middelen geestelijke afhankelijkheid veroorzaken wordt verschillend gedacht, afgezien daarvan zijn er voldoende gevallen bekend van mensen die ‘in een trip blijven hangen’ en in een psychose terecht komen.